11 Σεπτέμβρη 1973 άρματα μάχης διασχίζουν τις λεωφόρους του Σαντιάγκο και περικυκλώνουν το προεδρικό μέγαρο της Χιλής.
Ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας Σαλβαδόρ Αλιέντε βρίσκεται νεκρός στη Λα Μονέδα.
Ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας Σαλβαδόρ Αλιέντε βρίσκεται νεκρός στη Λα Μονέδα.
~~~~~~~~~~~
Αυτοκτόνησε , ήταν η επίσημη εκδοχή του στρατού.
Δολοφονήθηκε υποστηρίζουν οι σύντροφοι του.
Σε κάθε περίπτωση ο Σαλβαδόρ Αλιέντε πέθανε με το όπλο στο χέρι , με εκείνο το όπλο που του δώρισε ο ηγέτης της Κούβας Φιντέλ Κάστρο , όταν άνοιγε εκείνο το δρόμο προς μια δημοκρατική μετάβαση στο σοσιαλισμό που σκόνταψε στο αμερικανοκίνητο πραξικόπημα του Πινοσέτ.
Κι ήταν η πρώτη και συνάμα η τελευταία φορά που ο πρόεδρος χρησιμοποίησε όπλο.
Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε σπούδασε ιατρική γιατί ήθελε να βοηθάει τους φτωχούς ανθρώπους που δεν είχαν καμία πρόσβαση στο ιατροφαρμακευτικό σύστημα.
Ήταν μαρξιστής και ευαγγελιζόταν την ενότητα της αριστεράς.
Την πέτυχε με τη συγκρότηση της Λαϊκής Ενότητας.
Η Λαϊκή Ενότητα ήταν ένα μοναδικό για την εποχή αριστερό μέτωπο που αποτελούνταν από 6 κόμματα , ανένταχτους αγωνιστές και κοινωνικά κινήματα.
Στις 4 Σεπτεμβρίου το 1970 ο Σαλβαδόρ Αλιέντε υποψήφιος με τη λαϊκή Ενότητα εκλέγεται πρώτη φορά πρόεδρος της Χιλής με το 36,3 % των ψήφων, νίκη που επαναλήφθηκε και στις εκλογές του Μαρτίου το 1973 με ποσοστό 43,4%.
Ο Αλιέντε ήταν ριζικά αντίθετος στην ένοπλη κατάληψη της εξουσίας και προέκρινε τη θεσμική μετάβαση στο σοσιαλισμό.
Στην ομιλία του στις 21 Μάιου το 1971 όρισε το χιλιανό σοσιαλισμό ως ελευθεριακό, δημοκρατικό και πολυκομματικό.
Δεν εγκαινίασε έναν νέο ρεφορμισμό αλλά έναν ριζοσπαστικό εκδημοκρατισμό όλων των πεδίων της κοινωνικής ζωής.
Ως εκ τούτου προσπάθησε να εφαρμόσει ένα εξαιρετικά προοδευτικό πρόγραμμα κοινωνικού μετασχηματισμού.
Η αλλαγή αποτυπώθηκε και σε συμβολικό επίπεδο στη σύνθεση της κυβέρνησης στην οποία συμμετείχαν 3 εργάτες.
Μέσα σε λίγους μήνες τερματίστηκε η εποχή των λατιφούντιων έγινε ο μεγαλύτερος αναδασμός γης στην αμερικάνικη ήπειρο.
Εκτάσεις γης δόθηκαν σε ακτήμονες χωρικούς στα πλαίσια της αγροτικής μεταρρύθμισης.
Εθνικοποιήθηκαν νευραλγικές επιχειρήσεις με πιο σημαντική τα μεταλλεία χαλκού που ήταν το πιο σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν της χώρας.
Οι εργάτες απόκτησαν φωνή και υπόσταση μέσα από τη θέσπιση φιλεργατικών νόμων που επέτρεπαν το συνδικαλισμό, αυξάνανε το εισόδημα τους και ευνοούσαν τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης.
Καθιερώθηκε η δωρεάν διανομή γάλατος στα παιδιά
Διαμορφώθηκε ένα από τα καλύτερα συστήματα δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Υπήρξε ειδική μέριμνα για τους ιθαγενείς με την ίδρυση του Αναπτυξιακού Συνεταιρισμού Ιθαγενών Πληθυσμών και του Ινστιτούτου Εκπαίδευσης των Μαπούτσε.
Η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε και ο δημόσιος τομέας αποτέλεσε την ατμομηχανή της οικονομίας, αντιπροσωπεύοντας στα τέλη του 1972 το 50% του ΑΕΠ της χώρας.
Η ανεργία έπεσε στο 3% και η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε κατά 20%.
Η χώρα έγινε ένα ζωντανό εργαστήρι ελεύθερη έκφρασης, ένα απέραντο πεδίο ανάπτυξης των τεχνών, έτσι όπως θα όφειλαν να είναι , συνταγμένες στο πρόταγμα της κοινωνικής χειραφέτησης.
Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής η Λαϊκή Ενότητα απαγκιστρώνεται από τη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ και διακόπτει σχέσεις με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής που τελούσαν υπό αμερικάνικη κηδεμονία.
Αντίθετα συνάπτει διπλωματικές σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση, την Κίνα και την Κούβα.
Οι ΗΠΑ από την πρώτη στιγμή στάθηκαν εχθρικά απέναντι στην προσπάθεια της Λαϊκής Ενότητας και στην αμφισβήτηση της ηγεμονίας τους.
Ο Ρίτσαρντ Νίξον το προανήγγειλε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο:
« Δεν πρέπει να αφήσουμε τη λατινική Αμερική να θεωρεί ότι μπορεί να ακολουθήσει το συγκεκριμένο δρόμο χωρίς να υποστεί τις συνέπειες» είπε ενώπιον του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας στις 6 Νοεμβρίου το 1970, δύο μέρες αφότου ο Αλιέντε εκλέχτηκε πρόεδρος της Χιλής.
Η Αμερική δε μπορούσε να ανεχτεί άλλη εστία αντίστασης στα νότια της έχοντας ήδη την Κούβα και ήταν διατεθειμένη να το πετύχει αυτό με χρήμα και βία.
Η θρυαλλίδα που ενεργοποίησε τους σχεδιασμούς που κατέληξαν στην 11η του Σεπτέμβρη ήταν η εθνικοποίηση των ορυχείων χαλκού στη Χιλή που ελέγχονταν μέχρι τότε από αμερικάνικες εξορυκτικές εταιρείες.
Οι αμερικάνικες επιχειρήσεις είχαν επενδύσει μόλις 1 δις στη μεγαλύτερη βιομηχανία εξόρυξης χαλκού στον κόσμο και είχαν κερδίσει 7,2 δις.
'Συστάθηκε μια επιτροπή για τη Χιλή στη Ουάσιγκτον που απαρτιζόταν κυρίως από αμερικάνικες εταιρίες εξορύξεων και τηλεφωνίας με βασικό σκοπό τον εξαναγκασμό του Αλιέντε σε ματαίωση των σχεδίων εθνικοποιήσεων….
Χωρίς όμως τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την αμερικάνικη Γερουσία που ελεγχόταν από τους δημοκρατικούς έδειξε ότι η αμερικάνική εταιρεία τηλεφωνίας είχε δωροδοκήσει με 1 εκατ δολάρια της χιλιανή αντιπολίτευση για να αποτραπεί η εκλογή του Αλιέντε.
Ο Νίξον και ο επιρρεπής στην υποκίνηση πραξικοπημάτων αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Χένρυ Κίσινγκερ ενορχήστρωσαν επιχειρήσεις για να διακοπεί άμεσα η χιλιάνη έφοδος στον ουρανό. Ξεκίνησαν με το οικονομικό εμπάργκο.
Η Cia πλήρωσε περίπου 400 εκατ δολάρια για να εξαγοράσει το συνδικάτο των οδηγών φορτηγών , οι οποίοι ξεκίνησαν αμέσως απεργία δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στην τροφοδοσία της χώρας.
Ο λαός της Χιλής όμως με την ενεργοποίηση του και τη μαζική δράση κατόρθωσε να μειώσει τις επιπτώσεις της απεργίας.
Η αντιπολίτευση όμως δε σταματά να υποκινεί ταραχές με κάθε ευκαιρία.
Στις 11 Σεπτεμβρίου το 1972 γίνεται η δεύτερη απόπειρα δολοφονίας εις βάρος του Σαλβαδόρ Αλιέντε .
Τον Ιούλιο του 1973 νέα απόπειρα πραξικοπήματος με την κωδική ονομασία «Σχέδιο Ζ» αποτυγχάνει.
Ο στρατηγός Πρατς προειδοποιεί τον Αλλιέντε ότι επίκεινται νέα σχέδια ανατροπής του και τον προτρέπει να ανοίξει τις αποθήκες όπλων και να οπλίσει το λαό.
Ο Αλιέντε επέμεινε στον ειρηνικό δρόμο και ο Πρατς παραιτήθηκε. Όταν ο πρόεδρος αποφάσισε ότι έπρεπε να συγκροτήσει λαϊκές πολιτοφυλακές ήταν αρκετά αργά…
Η νέα απεργία των οδηγών φορτηγών παρέλυσε τη χώρα.
Στις 11 Σεπτεμβρίου το 1973 το ραδιόφωνο του Κομμουνιστικό Κόμματος σιώπησε.
Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε εκφώνησε τον τελευταίο του λόγο αφήνοντας μια ανεκπλήρωτη διαθήκη στο λαό της Χιλής.
Μια συντονισμένη επίθεση από ξηράς και αέρα με επικεφαλής τον στρατηγό Αυγούστο Πινοσέτ και υπό την καθοδήγηση της Cia βύθισε στο σκοτάδι τη χώρα εγκαινιάζοντας μια από τις πιο αιμοσταγείς χούντες στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Το χρώμα της Χιλής που βασίστηκε στην αυτενέργεια των μαζών, στην παράδοση των ιθαγενών της Λατινικής Αμερικής, στην ριζοσπαστικοποίηση των καλλιτεχνών αντικαταστάθηκε από ένα απέραντο καταθλιπτικό μαύρο.
Στη Χιλή το 1973 δε συντελέστηκε απλώς ένα πραξικόπημα, αλλά αυτό που ένα ακραιφνώς αστικό περιοδικό ο Economist αποκάλεσε «αντεπανάσταση»
Ήταν ένα τριπλό σοκ , το σοκ της δικτατορίας που διασταυρώθηκε με το σοκ του ακραίου νεοφιλελευθερισμού και το σοκ των βασανιστηρίων και της καταστολής.
Η πιο εμφανής και εύκολα καταδικαστέα εκ των υστέρων πάντα πτυχή της χούντας ήταν η βία.
Υπολογίζεται ότι 30.000 αντιφρονούντες δολοφονήθηκαν και εξαφανίστηκαν, 80.000 φυλακίστηκαν και περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι μετανάστευσαν.
Χιλιάδες χιλιανοί συνελήφθηκαν και οδηγήθηκαν στο παγωμένο νησί Ντόσον, στις φυλακές ή στο Εθνικό στάδιο που μετατράπηκε σε συμβολικό τόπο μαρτυρίου, εκεί που όπως εύστοχα σχολιάζει η Ναόμι Κλαιν , ο θάνατος αντικατέστησε το ποδόσφαιρο ως δημόσιο θέαμα.
Μια από τις χαρακτηριστικότερες στιγμές της καταστολής υπήρξε το «Καραβάνι του θανάτου», το μονοπάτι αίματος που άφησε ο στρατηγός Σερχιο Αρεγιάνο Σταρκ εκτελώντας σε διάφορες επαρχίες της χώρας τους πιο σημαντικούς από τους κρατούμενους στις φυλακές.
Η Cia βρήκε στις φυλακές της Χιλής έναν ακόμα πειραματικό σωλήνα για να δοκιμάσει νέες μεθόδους βασανισμού.
Τα περιβόητα χιλιανά δωμάτια είχαν τη δική της υπογραφή, ήταν μικροί χώροι κατασκευασμένοι από ξύλο , τόσο στενοί ώστε οι κρατούμενοι να μη μπορούν ούτε να γονατίσουν, ούτε να ξαπλώσουν.
Η εκκαθάριση ήταν ολοκληρωτική, όποια ελεύθερη και κριτική φωνή υπήρχε έπρεπε να σιωπήσει και να ξεριζωθεί η εμπειρία της δημιουργίας
Η διοχέτευση του τρόμου όμως δεν απαιτούσε απλώς να δολοφονούνται άνθρωποι, έπρεπε να εξαφανίζονται.
Ο Πινοσέτ το εφάρμοσε σε μεγάλη κλίμακα.
Αντί να δολοφονούν τους αντιφρονούντες , τους απήγαγαν , τους οδηγούσαν σε απομονωμένους χώρους, τους βασάνιζαν και στη συνέχεια τους δολοφονούσαν εξαφανίζοντας τα ίχνη τους.
Η Χιλιανή επιτροπή για την αλήθεια μετά από ενδελεχή έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάποια από τα θύματα ρίχτηκαν με ελικόπτερο στον ωκεανό.
Μεταξύ των εξαφανισθέντων και ορισμένοι πολίτες ελληνικής καταγωγής , τους οποίους ποτέ δεν αναζήτησαν οι ελληνικές κυβερνήσεις.
Η λογική του σοκ αποσκοπεί στην εκμετάλλευση του συλλογικού τραύματος που προκαλεί μια κρίση για να εξασθενίσουν τα αντανακλαστικά της κοινωνίας.
«Ζούσαμε σε μια κατάσταση σύγχυσης και άγχους πειθήνιοι και πρόθυμοι να συμμορφωθούμε στις διαταγές… οι άνθρωποι είχαν παλινδρομήσει σε προγενέστερα στάδια ύπαρξης , φοβούνταν και ήταν εξαρτημένοι» έλεγε χαρακτηριστικά ο χιλιανό ψυχίατρος Μάρκο Αντόνιο δε λα Πάρα
Ο Μίλτον Φρίτμαν ήξερε από κρίσεις , αποτελούσαν τη θεμέλιο λίθο της θεωρίας του «μόνο μια κρίση οδηγεί σε πραγματικές αλλαγές» υποστήριζε.
Ο Πινοσέτ λοιπόν του διαμόρφωσε την ευκαιρία αναπτύξει στην πράξη τις θεωρίες του.
Ο Μίλτον Φρίτμαν υπήρξε από τους θεμελιωτές του νεοφιλελευθερισμού , καθηγητής στη σχολή του Σικάγου η οποία συνδεόταν μ’ ένα αδιόρατο νήμα με τη Χιλή.
Το 1956 οι ΗΠΑ στα πλαίσια της προσπάθειας διεύρυνσης της επιρροής τους στη Λατινική Αμερική, χρηματοδότησαν τις σπουδές χιλιανών φοιτητών στη Σχολή του Σικάγο.
Όταν η πρώτη ομάδα χιλιανών φοιτητών επέστρεψε στη Χιλή ήταν απόλυτα ταγμένοι στις ιδέες του Φρίτμαν και αποστρέφονταν οποιαδήποτε πολιτική παρεμβατισμού και κοινωνικής αναδιανομής, οι περισσότεροι κατέλαβαν θέσεις καθηγητών και σύντομα το πανεπιστήμιο του Σαντιάγκο έγινε παράρτημα της Σχολής του Σικάγο. Όταν ανέβηκε στην εξουσία η Λαϊκή Ενότητα τα παιδιά του Σικάγο ασφυκτιούσαν στο πλαίσιο των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων , οι περισσότεροι έγιναν μέλη της φασιστικής οργάνωσης Πατρίδα και Ελευθερία. Όσο καιρό ο στρατός ετοίμαζε το πραξικόπημα , τα παιδιά του Σικάγο ετοίμαζαν την οικονομική θεωρία σοκ. Και ο Πινοσέτ τους έδωσε την ευκαιρία να την εφαρμόσουν χρίζοντας τους συμβούλους.
Ο Πινοσέτ τον πρώτο χρόνο της δικτατορίας του ιδιωτικοποίησε αρκετές επιχειρήσεις, κατάργησε τους φραγμούς στα προϊόντα, περιέκοψε τις δημόσιες δαπάνες κατά 10%, κατήργησε τον έλεγχο των τιμών. Το 1975 ο πληθωρισμός άγγιξε το 375%, το κόστος ειδών πρώτης ανάγκης εκτινάχθηκε στα ύψη, οι εγχώριες μικρομεσαίες επιχειρήσεις έβαζαν λουκέτο η μία μετά την άλλη. Ο Μίλτον Φρίτμναν κατέφθασε στη Χιλή και τον υποδέχτηκαν ως σούπερ σταρ. Υποστήριζε ότι η συνταγή του έπρεπε να υλοποιηθεί με πιο γρήγορους ρυθμούς. Ακολούθησε νέα περιστολή των δημόσιων δαπανών κατά 27%, η υγεία και παιδεία παραδόθηκαν στα ιδιωτικά συμφέροντα. Στα μέσα της δεκαετίας του 80 η βιομηχανική παραγωγή της χώρας είχε πέσει στα επίπεδα του β παγκοσμίου πολέμου. Η ανεργία έφτασε στο 20%.
Η χώρα βούλιαξε στην πείνα και την εξαθλίωση. Ενώ την περίοδο της διακυβέρνησης του Αλιέντε το ψωμί, το γάλα και τα εισιτήρια των ΜΜΜ αντιστοιχούσαν στο 17% του μισθού, επί Πινοσέτ μια οικογένεια έπρεπε να δαπανά το 75% του εισοδήματος της στην αγορά ψωμιού. Πίσω από τους διθυράμβους για το οικονομικό θαύμα της Χιλής, κρύβονταν η δυστυχία και οι κοινωνική αδικία. Το 1988 το 45% του πληθυσμού της Χιλής ζούσε κάτω από όρια της φτώχειας , ωστόσο τα εισοδήματα του πλουσιότερου 10% της χώρας είχαν αυξηθεί κατά 88%. Ακόμα και σήμερα η Χιλή παραμένει μια κοινωνία με πολύ μεγάλες κοινωνικές ανισότητες.
Όπως πάλι εύστοχα συμπυκνώνει η Ναόμι Κλαιν, όποιος ζούσε έξω από τη φυσαλίδα του οικονομικού θαύματος έβλεπε κάτι που έμοιαζε περισσότερο με τη μεγάλη Ύφεση. Ο Ορλάντο Λετελιέ ήταν σύντροφος του Αλιέντε και πρέσβης της Χιλής στις ΗΠΑ επί διακυβέρνησης του. Αφού φυλακίστηκε από τη χούντα του Πινοσέτ κατόρθωσε το 1976 να επιστρέψει στην Ουάσιγκτον ως ακτιβιστής.
Σε μια δημόσια παρέμβαση τόλμησε να πει αυτό που όλοι σκοπίμως αποσιωπούσαν ότι ο Φριτμαν ήταν συνυπεύθυνος για τα εγκλήματα του Πινοσέτ στη Χιλή. Σε λιγότερο από 1 μήνα μια βόμβα έσκασε στο αυτοκίνητο του και σκοτώθηκε. Το FBI πολλά χρόνια αργότερα αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι επικεφαλής της επίθεσης ήταν ο Μαικλ Τάουνλι, υψηλόβαθμος αξιωματικός της μυστικής υπηρεσίας του Πινοσέτ εν γνώσει της Ciα. Η Cia δε μάτωσε μόνο τη Χιλή, ολόκληρη η Λατινική Αμερική μετά τα σπασμωδικά πετάγματα που επιχείρησε στην ανεξαρτησία, μπήκε ξανά στο σπιράλ της βίας και της υποταγής
Ο Πινοσέτ δε δικάστηκε ποτέ για τα εγκλήματα που διέπραξε, πέθανε το 2006 αφήνοντας μια επιστολή που υποστήριζε μέχρι κεραίας της πράξεις του. Έμεινε μόνο μια όψιμη και καθυστερημένη συγνώμη από την Ένωση Δικαστών Χιλής που μόλις πριν λίγες μέρες ζήτησε συγνώμη για τις ενέργειες των μελών της την εποχή της χούντας.
Ο Μίλτον Φρίτμαν δε συσχετίστηκε ποτέ με τις φρικαλεότητες στη Χιλή, αντίθετα τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών το 1976 για το «πρωτότυπο» όπως χαρακτηρίστηκε έργο του αναφορικά με τη σχέση ανάμεσα στον πληθωρισμό και την ανεργία.
Για να απενεχοποιηθεί η διεθνής ελίτ . ένα χρόνο αργότερα τίμησε τη διεθνή Αμνηστία για τις εργασίες της πάνω στην παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Χιλή.
Η μετάβαση στη δημοκρατία στη Χιλή ήταν αναίμακτη αλλά παραμένει ανολοκλήρωτη, όσο οι αξιωματούχοι του Πανσέ είναι σε πολλές περιπτώσεις άθικτοι στις θέσεις τους, όσο τα ονόματα των δολοφονημένων και των εξαφανισμένων δεν έχουν ταυτοποιηθεί και η μνήμη τους δεν έχει τιμηθεί, κυρίως όσο τα χνάρια της οικονομικής θεωρίας του σοκ είναι ενεργά στην ταραγμένη χώρα.
Στη Χιλή το νερό δεν είναι αγαθό είναι εμπόρευμα.
Εξίσου και η παιδεία.
Η χιλιανή κοινωνία παλεύει να ξυπνήσει από τον εφιάλτη.
Και η Ευρώπη ζει το δικό της. 1 αιώνα μετά τη γέννηση του Φριτμαν, ο αμερικάνος οικονομολόγος που καθύμαξε τη Λατινική Αμερική, αναγεννιέται στον ευρωπαϊκό Νότο, εκεί που σήμερα εφαρμόζονται οι ίδιες καταστροφικές πολιτικές λιτότητας, απομακρύνοντας την ευρωπαϊκή ήπειρο από το πιο σημαντικό της κεκτημένο, το διαφωτισμό .
Και έμελλε σ’ αυτή τη γωνιά της Μεσογείου να γίνει το μεγάλο πείραμα του άκρατου νεοφιλελευθερισμού και της αυταρχικής διολίσθησης και εδώ να αναδειχθεί το όραμα που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει ο Σαλβαδόρ Αλιέντε,
Έτσι κρατάμε τον Αλιέντε, όχι ως ακίνδυνο εικόνισμα αλλά ως πυξίδα όπως μας κληροδοτήθηκε στην τελευταία του ομιλία:
« Άλλοι άνθρωποι θα ξεπεράσουν αυτή τη σκοτεινή και πικρή στιγμή της προδοσίας που προσπαθεί να επικρατήσει.
Να πηγαίνετε προς τα μπρος γνωρίζοντας ότι αργά ή γρήγορα οι μεγάλες λεωφόροι θα ανοίξουν και πάλι και οι ελεύθεροι άνθρωποι θα περπατούν μέσα απ’ αυτές για να χτίσουν μια καλύτερη κοινωνία.»
Της Μαρίας Λούκα
* πηγη. .thepressproject.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου